Шемонаиха орталық аудандық кітапханасы

Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрінің бұйрығы.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КІТАПХАНА МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ ЕРЕЖЕЛЕР

қызметі туралы ережені бекіту туралы кітапхана мекемелері Қазақстан Республикасы (2002.12.08 N 118)

Халыққа кітапханалық қызмет көрсету саласындағы ұйымдық-экономикалық және құқықтық реттеу тәртібін айқындау, конституциялық нормалар мен заңдарға сәйкес қоғамның әрбір мүшесі үшін кітапханалық-ақпараттық қызметтердің жалпыға қолжетімді болуын қамтамасыз етудің құқықтық негіздерін құру мақсатында азаматтардың құқықтары

Мен тапсырыс беремін:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы кітапхана мекемелерінің қызметі туралы қағидалар бекітілсін.
2. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Мәдениет комитетінің төрағасы Б.Қ.Тілеуханға жүктелсін.

Министр М.Құл-Мұхаммед

Бекітілген

    Мәдениет министрінің бұйрығымен

  ақпарат және қоғамдық келісім

08 желтоқсан 2002 жыл № 118

Осы Ереже халыққа кітапханалық қызмет көрсету саласындағы ұйымдық-экономикалық және құқықтық реттеу тәртібін айқындайды.

1. Жалпы ережелер
2. Кітапхана – ақпараттық, мәдени-ағартушылық, бос уақытты ұйымдастыру және өзге де әлеуметтік функцияларды жүзеге асыратын, баспа және қолжазба құжаттарының, сондай-ақ электрондық жеткізгіштегі графикалық, аудиовизуалды материалдардың ұйымдастырылған қоры бар және оларды жеке және заңды тұлғаларға уақытша пайдалануға беретін мекеме. субъектілері. Кітапханалар азаматтық заңнамада көзделген ұйымдық-құқықтық нысанда құрылады, жеке және заңды тұлғалар құрылтайшы бола алады.
3. Кітапхана ісі – міндеттеріне кітапханалар желісін құру мен дамыту, олардың қорын қалыптастыру мен өңдеу, кітапхана пайдаланушыларына кітапханалық-ақпараттық және ақпараттық-библиографиялық қызмет көрсетуді ұйымдастыру, кітапхана кадрларын даярлау және олардың біліктілігін арттыру, кітапханаларды ғылыми және медициналық қамтамасыз етуді дамыту, Қазақстанның рухани және экономикалық әлеуетін, ұлттық мәдениетін, тілін дамытуға жәрдемдесу, әлем және республика туралы білімдерді тарату.
4. Кітапхана жүйесі – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде халыққа қызмет көрсету үшін ортақ кітап-ақпарат қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында бір бейіндегі кітапханаларды бір құрылымдық-мақсатты формацияға біріктіру.
5. Библиография – баспа басылымдары, сондай-ақ сирек еңбектер, ғылыми еңбектер туралы ақпарат пен мәліметтерді жүйелеуді, білімнің жекелеген салалары бойынша ақпарат алуда пайдаланушылардың сұраныстарын қанағаттандыру үшін мәтіндік және электронды нұсқада каталогтар дайындауды қамтамасыз ететін кітапхана ісі саласы.
6. Кітапхананы пайдаланушы – кітапхана қызметін пайдаланатын жеке немесе заңды тұлға.
7. Уәкілетті орган кітапхана ісі саласындағы орталық атқарушы орган, сондай-ақ мемлекеттік реттеу, кітапхана желісін дамыту және олардың құқықтарына сәйкес олардың қызметтерінің қолжетімділігін қамтамасыз ету жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын жергілікті мемлекеттік орган болып табылады. азаматтар ақпарат алуға мүмкіндік береді.

7. Кітапхана қорлары – нақты немесе әлеуетті қоғамдық қызығушылық тудыратын баспа басылымдарының, қолжазбалардың, аудиовизуалдық материалдардың және басқа да материалдық ақпарат тасымалдаушылардың (құжаттардың) жинағы. Кітапхана қорлары, оның ішінде сирек басылымдар, қолжазбалар мен монографиялар еліміздің мұрағат қорының құрамына кіреді, оларды сақтау шарттары мен пайдалану тәртібі тарихи-мәдени мұраны қорғау саласындағы заңнамамен айқындалады. Кітап қорының көлемі мен құрамы Жарғыда бекітілген кітапханалар қызметінің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келуі және олардың орындалуын қамтамасыз етуі тиіс.

2. Кітапхана желісі, оны қалыптастыру және кітапхана қызметін ұйымдастыру стандарттары

8. Қазақстан Республикасындағы кітапханаларды орталық және жергілікті атқарушы органдар, оқу орындары, шаруашылық жүргізуші субъектілер және қоғамдық бірлестіктер құрады.
9. Жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттiк кiтапханалар құру туралы құқықтарын белгiлейтiн атқарушы органдардың шешiмдерi заңды тiркелуге жатады. Кітапхананың Жарғысы оның мәртебесін, қаржыландыру көздерін, кітапхананың негізгі міндеттерін, Құрылтайшымен мүліктік қатынастарын және басқару тәртібін белгілейді. Кітапхана қолданыстағы заңнамада белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелген күннен бастап құрылған болып есептеледі және заңды тұлға мәртебесі мен құқықтарына ие болады.
10. Кітапхана желісі әлеуметтік-мәдени және ақпараттық ортаны дамыту және жақсарту қажеттілігіне қарай мынадай негізгі түрлер бойынша қалыптастырылады:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы еліміздің бас мемлекеттік кітапханасы болып табылады, Қазақстан Республикасының мәдени мұрасының аса құнды объектілеріне жатады және тек қана мемлекеттің меншігі болып табылады. Оның меншік нысанын өзгертуге, таратуға немесе қайта ұйымдастыруға жол берілмейді және қордың иеліктен айырылмауына кепілдік беріледі. Кітапхананың ғимараты, материалдық-техникалық базасы, барлық мүлкі оның жедел басқаруында, оның алып жатқан жер учаскелері мерзімсіз және өтеусіз пайдалануда. Кітапхана негізгі ғылыми-әдістемелік, ғылыми-ұйымдастыру орталығы болып табылады, салалық кітапханалық-ақпараттық бағдарламаларды әзірлеуге және енгізуге қатысады, оның қызметі мен қаржыландыруды айқындайтын ерекше мәртебесі бар;

2) республикалық (мамандандырылған) кітапханалар (балалар, жасөспірімдер, зағиптар және нашар көретіндер үшін) орталық мәртебесіне ие. Олар өздерінің аумақтық деңгейінде барынша толық әмбебап құжаттар жинағын қалыптастырады, сақтайды және пайдаланушыларға ұсынады, аумақтың кітапхана қорын өзара пайдалануды ұйымдастырады, басқа кітапханаларға әдістемелік көмек көрсетеді.

3) жергілікті атқарушы органдар құратын облыстық кітапханалар ғылыми, мәдени-ағартушылық, ақпараттық, ұйымдастырушылық, әдістемелік, үйлестіруші мекемелер болып табылады; облыстағы баспа туындыларының орталық қоймасы, ең алдымен өлкетану әдебиеті; өлкетану әдебиетінің депозитарийі;

4) ақпараттық қызмет көрсету және ғылыми-қолданбалы қызметте көмек көрсету функцияларын жүзеге асыратын ведомстволық (академиялық) кітапханалар;

5) білім беру ұйымдарының және басқа да білім беру ұйымдарының кітапханалары;

6) орталық атқарушы органдар мен олардың ведомстволары, ел Парламенті, ғылыми-зерттеу мекемелері құратын арнайы кітапханалар. Бұл кітапханалардың қорын нақты салалар (нормативтік актілерді жинау құқығы), медицина, техника ғылымдары және т.б. құрайды;

7) құрылтайшылардың шешімімен құрылатын және олар қаржыландыратын қоғамдық бірлестіктердің, шаруашылық жүргізуші субъектілердің кітапханалары және жеке кітаптар мен құжаттар жинақтары.

11) Әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер-қалалар, аудандар шегiндегi әмбебап (қоғамдық) кiтапханалар кiтапхана жүйесiне бiрiктiрiлуi мүмкiн, кiтапханааралық абонементтi пайдалана отырып, ортақ кiтап және ақпарат қорына және басқа да байланыс жүйелерiне қол жеткiзудi қамтамасыз ете алады.

12) Қалаларда (облыс орталықтарында) 10 мың адамға дейін, аудандық бағыныстағы қалаларда – 3-5 мың адамға дейін, кенттерде және ауылдарда – 2009 жылдан бастап 2000 жылға дейінгі аралықта мемлекеттік кітапхана құру (болуы) жоспарлануда. 500-ден 1500-ге дейін тұрғын, кітап қоры кемінде үш мың дана. Тұрғындары аз шалғай елді мекендерде кітапхана филиалдары құрылуы мүмкін. Дәл осындай стандарттар кітапханалардың қолжетімділігін және кітап құрамын ескере отырып, балалар кітапханаларының желісін қалыптастыру үшін қолданылады.

білім беру ұйымдарындағы қор.

13. Кітапханаларды құру, тарату және қайта ұйымдастыру қолданыстағы заңнамаға сәйкес уәкілетті органдар мен құрылтайшылардың шешімі бойынша жүзеге асырылады. Мемлекеттiк және қоғамдық органдар, кәсiпорындар мен ұйымдар өздерiнiң қарамағындағы кiтапханаларды арнайы жобалар бойынша салынған ғимараттармен немесе пайдаланушыларға қызмет көрсету және қорларды сақтау үшiн қажеттi жағдайларға жауап беретiн басқа да жақсы жабдықталған үй-жайлармен, заманауи механикаландыру, автоматтандыру құралдарымен қамтамасыз етуге мiндеттi. компьютерлер, көшіру жабдықтары, басқа жабдықтар мен көліктер. Кітапханалар тұрғын үйлердің бірінші қабаттарында үй-жайлармен қамтамасыз етілуі мүмкін.
14. Кітапханалардың халықаралық ұйымдардың қызметіне қатысуы Қазақстан Республикасы кітапхана ісі саласындағы ынтымақтастық туралы келісімдер мен халықаралық шарттар негізінде қамтамасыз етіледі. Ол кітап және ақпарат қорларымен алмасу, ақпараттық-библиографиялық ресурстарды пайдаланудағы ынтымақтастықты кеңейту, нормативтік-құқықтық базаны біріздендіру және кадрлар даярлау жөніндегі халықаралық бағдарламаларды жүзеге асыру саласында жүзеге асырылады.

3.Халыққа қызмет көрсету бойынша кітапханалардың жұмысын ұйымдастыру және ақпараттық ортаны дамыту

15. Кітапхананың қызметі жарғылық мақсаттар мен міндеттерге сәйкес ұйымдастырылады, мемлекеттік қызмет көрсету құрылтайшы бекіткен Кітап қорын пайдалану қағидаларының негізінде жүзеге асырылады, ақылы қызметтердің тізбесі нормативтік құқықтық актілермен айқындалады. Республика Үкіметінің актісі. Кітапханалар жеке және заңды тұлғалармен келісім-шарттар жасап, қорларды алу көздерін анықтайды, олардың сақталуын қамтамасыз етеді. Кітап қорына зиян келтіруге кінәлі кітапханашылар қолданыстағы заңнамаға сәйкес жауапты болады.
16. Кітапханалар мемлекеттік және мемлекетаралық стандарттардың сақталуын қамтамасыз етеді, белгіленген есептілік нысандары бойынша құрылтайшыларға және мемлекеттік статистика органдарына өз қызметі туралы есептерді ұсынуға міндетті.
17. Аумақтық негізде құрылған кітапханалар аумақта халыққа қызмет көрсетуді ұйымдастырады, халықтың әлеуметтік қорғалатын топтарының ақпаратқа қол жеткізуіне ықпал етеді, төл мәдениеттердің сабақтастығы мен жаңғыруын, мемлекеттік тілді сақтау мен дамытуды қамтамасыз етеді.
18. Мемлекеттiк кiтапханалар өз бюджетiн (шығыстар сметасын) қалыптастыру кезiнде қызметтердi өткiзуден түсетiн қосымша кiрiс көздерiн (бюджеттiк қаржыландыруды қоспағанда), мемлекеттiк ұйымдардың қаражатын, ұжымдық және жеке қайырмалдықтарды айқындауға және пайдалануға құқылы. Қор мен материалдық базаны дамытуға және жаңартуға жұмсалатын бұл қаражат ағымдағы қаржыландыру көлемін азайтпайды.
19. Қоғамдық бірлестіктер, шаруашылық жүргізуші субъектілер құратын кітапханалар өз қызметін өзін-өзі қаржыландыру негізінде жүзеге асырады және кітапханалық-ақпараттық қызмет көрсету тәртібін дербес айқындайды.
20. Мемлекеттік кітапханаларды пайдаланушылар кітап және ақпарат қорларына тегін қол жеткізе алады. Ақпарат көздері уақытша пайдалануға беріледі, көшіру және көбейту қызметтері көрсетіледі. Кітаптар мен басқа да басылымдар жоғалған немесе бүлінген жағдайда залал азаматтық заңнамаға сәйкес өтеледі. Баламалы ауыстыру болмаған жағдайда пайдаланушы нақты нарықтық құнының 10 еселенген мөлшерінде залалды өндіріп алады, тарихи құндылығы бар сирек басылымдар жоғалған жағдайда зиянды өтеудің ерекше тәртібі қолданылады.
21. Кітапханаларды үйлестіру және өзара іс-қимыл жасау үшін мемлекеттік басқару органының шешімімен және кітапхана қызметкерлерінің бастамасы бойынша құрылатын ведомствоаралық және қоғамдық бірлестіктер (Бірлестіктер мен Үйлестіру кеңестері) құрылады. Ведомствоаралық органдар кітапхана ісі саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға, құқықтық базаны жаңартуға ықпал етеді. Қоғамдық бірлестіктер кітапханалардың тәжірибесін зерттейді және таратады, кітапханалық қызмет көрсету саласындағы ғылыми-зерттеу және тәжірибелік қызметке жәрдемдеседі.
22. Кітапханалардың ұлттық ақпараттық жүйе саласындағы ақпараттық органдармен, мұрағаттармен, басқа да органдармен және мекемелермен өзара іс-қимылы кітапхана қорын пайдалану бағдарламалары, ынтымақтастық туралы келісімдер шеңберінде жүзеге асырылады.
23. Кітапхана қорлары, құжаттық-ақпараттық ортаны пайдалану және жаңарту тәртібі

23. Кітапхана қорлары осы ұйымдардың мәдени-ағарту, білім беру және ақпарат орталықтары ретінде жұмыс істеуінің негізін құрайды. Кітапхана қорының құрамы мен құрылымы олардың қызметінің бейіні мен мақсаттарына байланысты Жарғымен немесе Ережемен белгіленеді.
24. Кітапхана қорындағы құжаттарды есепке алу, сақтау және пайдаланушыларға беру қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады, негізгі емес және ескірген баспа және басқа да құжаттар белгіленген тәртіппен қордан шығарылуы мүмкін.
25. Әмбебап (қоғамдық) кітапханаларды сатып алу Қазақстан Республикасында таратылатын мерзімді баспа басылымдарына кітап баспаларымен және заңды тұлғалар – бұқаралық ақпарат құралдарының меншік иелерімен ұзақ мерзімді шарттар жасасу шартымен мемлекеттік тапсырысты орналастыру шарттарында жүзеге асырылады. Кітапхана қорында Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі болып табылатын қазақ тілінде, республиканың ресми тілі болып табылатын орыс тілінде іс-қағаздары, сондай-ақ халықтың ұлттық құрамына сәйкес басқа тілдердегі басылымдар болуы тиіс. қызмет көрсету аймағы.
26. Газет-журнал өнімдерінің міндетті (тегін) даналарын бұқаралық ақпарат құралдарының иелері «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңға сәйкес Ұлттық кітапханаға және Қазақстан Республикасы Парламентінің кітапханасына жібереді.
27. Еліміздің кітапханалары ТМД елдерінің кітапханааралық абонемент туралы жасалған халықаралық шарттары шеңберінде оларды іске асыруға қатысады, кітап қорларының қолжетімділігін және ақпарат алмасуды кеңейтуді қамтамасыз етеді.

5. Кітапхана ісі саласындағы мемлекеттік басқару және экономикалық реттеу

28. Орталық және жергiлiктi уәкiлеттi органдар мемлекеттiк кiтапханалар қызметiн басқару, қаржыландыру және ғылыми-әдiстемелiк қызмет көрсету функцияларын, әкiмшiлiк бiрлiктердiң аумақтарындағы кiтапхана желiсiнiң стандарттарын және бюджеттiк қамтамасыз етудi сақтауды, кiтапхана-ақпараттық қызмет көрсетудiң жалпыға қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз етедi.
29. Мемлекет кітапханашыларды даярлайтын білім беру ұйымдарының желісін ұстауға және дамытуға жәрдемдеседі, мемлекеттік тапсырыстарды орналастыру, білім беру гранттарын тарту тәжірибесін пайдаланады, кітапхана қызметкерлеріне еңбекақы төлеу және кәсіптік дайындық деңгейін көтеру бөлігінде әлеуметтік кепілдіктер беріледі.
30. Орталық және жергiлiктi уәкiлеттi органдар салалық және өңiрлiк бағдарламаларды әзiрлейдi, кiтапхана желiсiнiң жұмыс iстеуiнiң негiзгi қағидаттарын, бюджеттiк қаржыландыруды, кадр саясатын және басқа мәдениет мекемелерiмен, баспалармен өзара iс-қимылды реттейтiн құқықтық актiлердi дайындауға қатысады.
31. Заңды тұлға мәртебесі бар кітапханалардың (кәсіпорындардың, мекемелердің құрылымдық бөлімшелері болып табылатын кітапханаларды қоспағанда) дербес балансы, банк мекемелерінде есеп айырысу шоттары, өз атауы бар мөрі және мемлекеттік мекемесінің атауы бар мөрі болады. құрылтайшы, оны ұстауға бөлінген қаражатты пайдалануда дербес. Қосымша көздерден түсетін қаражатты, оның ішінде шетел валютасын ол толық көлемде өз қажеттіліктеріне жұмсайды, бұл ұсынылатын қаржыландыру көлемін азайтпайды. Есепті кезеңде пайдаланылмаған қорларды кітапханадан шығаруға немесе келесі кезеңдегі қаржыландыру сомасына есептеуге болмайды.
32. Орталық уәкiлеттi орган Үкiметке кiтапхана мекемелерiнiң мәртебесi мен жекелеген функцияларын, бюджеттiк қамтамасыз ету нормативтерiн нақтылау, кiтапханалардың материалдық-техникалық жарақтандыруын нығайту және еңбекақы төлеу жүйесiн оңтайландыру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi. Кітапхана шаруашылық жүргізу құқығы негізінде жерді, ғимараттарды, құрал-жабдықтарды, шикізаттар мен материалдарды, ақшалай қаражатты және оған құрылған кезде берілген басқа да мүлікті, сондай-ақ зияткерлік қызмет өнімдерін иеленеді және пайдаланады, ал меншігіне өткен кезде билік етеді. және шығармашылық еңбек.
33. Ғылыми-зерттеу қызметiн жүзеге асыратын кiтапханалар белгiленген тәртiппен ғылыми мекеме мәртебесiн алады. Кітапхана ісі саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары республикалық және жергілікті бюджеттердің жекелеген бағдарламалары бойынша қаржыландырылады.
34. Кітапханалардың қызметін құқықтық реттеудің кейбір мәселелері

34. Кітапханаларды тарату және қайта ұйымдастыру арнайы рәсімдерді пайдалана отырып жүзеге асырылады, аумақтық және салалық кітапханалар жүйесінде қайта бөлуге жататын қордың сақталуы қамтамасыз етіледі, таратылатын кітапханалардың қызметкерлерін жұмыспен қамтудың әлеуметтік кепілдіктері қамтамасыз етіледі. олардың қызметінің профиліне сәйкес.
35. Атқарушы билік органдары жұмыс істеп тұрған кітапханалардың материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі мен жағдайының нашарлауына, оларды еңбекті қорғау, қорларды сақтау және кітапханалық қызмет көрсету талаптарына сәйкес келмейтін ең нашар үй-жайларға ауыстыруға әкеп соғатын шешімдер қабылдауға және іс-әрекеттер жасауға құқылы емес. . Кітапхана орналасқан ғимаратты (үй-жайды) біреуге берген жағдайда оған баламалы үй-жай берілуі, қор мен құрал-жабдықтардың орнын ауыстыруға қаражат бөлінуі керек.
36. Мемлекеттік кітапханаларды (кәсіпорындар мен ұйымдардың құрамында жұмыс істейтіндерді қоспағанда) жекешелендіруге жол берілмейді, бұл ретте уәкілетті органның шешімі бойынша тарихи-мәдени құндылығы бар құжаттар мен сирек басылымдар тиісті сақтаудағы мемлекеттік кітапханаларға беріледі. және белгіленген тәртіпте қызмет көрсету профилі.
37. Кітапхана құжаттарын мемлекеттен тысқары жерлерге әкету, сондай-ақ оларды Қазақстан Республикасына әкелу мәдени алмасу және тарихи-мәдени мұраны қорғау тәртібін реттейтін заңнамалық актілерге және халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.
38. Осы Қағидалар белгіленген тәртіппен тіркелген барлық кітапханаларға қолданылады. Шетелдік ұйымдар (дипломатиялық өкілдіктерді қоспағанда), мекемелер мен азаматтар, сондай-ақ халықаралық ұйымдар құратын кітапханалардың қызметі Қазақстан Республикасы жасасқан ғылыми және мәдени ынтымақтастық туралы шарттар мен келісімдер негізінде жүзеге асырылады.